Τα όριά μας: Εσύ και εγώ

Πολύ συχνά η λέξη «όρια» αναφέρεται σε σχέση με την διαπαιδαγώγηση των παιδιών και γίνεται αντιληπτή ως το σύνολο των κανόνων που ένας γονιός χρειάζεται να θέτει προκειμένου να διασφαλίσει την ομαλή ανάπτυξη του παιδιού. Τα όρια δεν αφορούν μόνο τη σχέση των γονιών με τα παιδιά αλλά κάθε σχέση. Η σχέση των γονιών με το παιδί παραμένει ωστόσο καθοριστική για το χτίσιμο των ορίων που θα το διευκολύνουν αργότερα ως ενήλικα να σχετιστεί με τον «άλλο» με τρόπο υγιή και λειτουργικό.

Τα όρια χρειάζεται να τα έχουμε εμείς και η ύπαρξή τους είναι εξαιρετικά σημαντική και κρίσιμη προκειμένου να μπορούμε να δημιουργήσουμε υγιείς σχέσεις και να αποφύγουμε σχέσεις ανθυγιεινές και δυσλειτουργικές. Φανταστείτε τα όρια σας, σαν ένα περίγραμμα γύρω από τον εαυτό σας. Μια γραμμή που ξεχωρίζει εσάς, τις σκέψεις σας, τα συναισθήματά σας, το σώμα σας, τις ανάγκες και τις προτιμήσεις σας από αυτά ενός άλλου ανθρώπου. Μεγαλώνοντας μαθαίνουμε να δημιουργούμε γύρω μας έναν ψυχολογικό χώρο, ο οποίος μας ανήκει και μέσα στον οποίο ο “άλλος” μπορεί να προσκληθεί αλλά όχι να εισβάλλει.

Τα υγιή όρια:

Ø       μας προστατεύουν από το να γίνουμε αντικείμενο χειραγώγησης,  να παρασυρθούμε από τις ανάγκες και τα συναισθήματα του άλλου ή ακόμη και να συγχωνευτούμε με αυτόν, με κίνδυνο να «χάσουμε» τον εαυτό μας.

Ø       Μας βοηθούν να ξεχωρίσουμε τις δικές μας σκέψεις και συναισθήματα από αυτά του άλλου, να πάρουμε την ευθύνη για αυτά που σκεφτόμαστε, νιώθουμε και κάνουμε και ταυτόχρονα να μην παίρνουμε την ευθύνη για αυτά που ο άλλος σκέφτεται, νιώθει και κάνει.

Ø       είναι αρκετά ελαστικά ώστε να μας επιτρέπουν να ερχόμαστε κοντά με τον άλλο όταν χρειάζεται και να διατηρούμε την απόσταση όταν κινδυνεύουμε να πάθουμε κακό ερχόμενοι πολύ κοντά.

            Τα μη υγιή όρια:

Ø      είναι συνήθως αποτέλεσμα της ανατροφής μας μέσα σε ένα οικογενειακό περιβάλλον όπου το παιδί δεν έχει γίνει σεβαστό ως άτομο. Αυτό έχει συχνά να κάνει με ανεκπλήρωτες ανάγκες των γονιών που θέτουν σε δεύτερη μοίρα τις ανάγκες του παιδιού για ασφάλεια και σεβασμό. Σε τέτοιες καταστάσεις, το παιδί είναι πιθανό να μάθει ότι τα όρια δεν είναι σημαντικά και ότι ως άτομο δεν αξίζει παρά μόνο όταν είναι χρήσιμο για να ικανοποιεί τις συναισθηματικές ανάγκες των άλλων.

Η έλλειψη υγιών ορίων συχνά αντανακλάται στις σχέσεις μας με τις παρακάτω ενδείξεις:

 

Ø      Μπορεί να νιώθουμε την έλλειψη μιας ξεκάθαρης ταυτότητας του εαυτού μας. Έχοντας δυσκολία να αντλήσουμε επιβεβαίωση από μέσα μας, αναζητούμε την επιβεβαίωση από τον άλλο και είμαστε διατεθειμένοι να κάνουμε σχεδόν οτιδήποτε για να λειτουργήσει η σχέση ακόμη και αν αυτό σημαίνει ότι παραμελούμε την συναισθηματική μας ασφάλεια, την ακεραιότητα, τον αυτοσεβασμό, την ανεξαρτησία μας, τους φίλους μας, τη δουλειά μας, κ.ο.κ.

Ø      Μπορεί να αναλαμβάνουμε ευθύνες που δεν είναι δικές μας και  να νιώθουμε ενοχές. Αν σαν παιδιά νιώθαμε ή μας έκαναν να νιώθουμε υπεύθυνοι για την ευτυχία ή τη  δυστυχία των άλλων μελών της οικογένειας, είναι πιθανό ως ενήλικες να αισθανόμαστε ότι είμαστε υπεύθυνοι για την ευτυχία ή τη δυστυχία του συντρόφου μας.

 

Ø      Μπορεί να θέλουμε να  σώσουμε τον “άλλο”. Εφόσον νιώθουμε υπεύθυνοι για την ευτυχία ή τη δυστυχία του μπορεί μα προσπαθούμε με κάθε τρόπο να τον σώσουμε από τις συνέπειες των επιλογών του. Πιστεύουμε πως έτσι δείχνουμε την αγάπη μας. Στην πραγματικότητα αυτό μπορεί να τον ενθαρρύνει να είναι περισσότερο απαιτητικός συναισθηματικά. 

Ø      Μπορεί να συμβιβαζόμαστε με λιγότερα. Όταν δεν προστατεύουμε τα όρια μας είναι τελικά πιθανό να έχουμε συμβιβαστεί, μένοντας σε πεποιθήσεις του τύπου «εντάξει, δεν είναι κι άσχημα». Έτσι εγκαταλείπουμε τα όνειρα και την αίσθηση της αυτό-αξίας μας προκειμένου να διατηρήσουμε την ασφάλεια στη σχέση.

Μια υγιής σχέση προκύπτει μέσα από τη σύνθεση δύο ατόμων, καθένα από τα οποία έχει μια ξεκάθαρα ορισμένη αίσθηση της ταυτότητάς του. Χωρίς την κατανόηση του εαυτού μας, του ποιος είμαι και τι με κάνει μοναδικό, είναι δύσκολο να δημιουργήσουμε και να συντηρήσουμε σχέσεις οι οποίες να είναι λειτουργικές και οι οποίες, έστω κι αν τα πράγματα δεν είναι πάντα ομαλά, να αποτελούν ένα ασφαλές περιβάλλον το οποίο σε γενικές γραμμές να ευνοεί την ανάπτυξη μας ως άτομα.

Χρειάζεται συνεπώς, να βρούμε ποιοι είμαστε και τι μας κάνει μοναδικούς. Να συνειδητοποιήσουμε ότι η αξία μας ως άτομα, δεν εξαρτάται από το να έχουμε ένα σημαντικό άτομο στη ζωή μας και ότι μπορούμε να λειτουργήσουμε και ως ξεχωριστά πρόσωπα. Μόνο εάν αποδεχτούμε τον εαυτό μας γι αυτό που πραγματικά είναι με τις δυνάμεις και τις αδυναμίες του, μπορούμε να αποδεχτούμε και τους άλλους για αυτό που είναι. Έτσι γινόμαστε ενήλικες οι οποίοι δίνουν απλόχερα, από επιλογή και πραγματώνουμε το δυναμικό μας μέσα από μια υγιή αλληλεξάρτηση με τον άλλο.