Πώς οι γονείς επηρεάζουν την αυτογνωσία του παιδιού

Οι στάσεις των γονέων ασκούν σημαντική επιρροή στην προσπάθεια του εφήβου να ανακαλύψει την προσωπική του ταυτότητα. Αυταρχικές οικογένειες, που απλά λένε στο παιδί τι να κάνει, χρησιμοποιούν τη σωματική τιμωρία, για να επιβάλλουν κανόνες ή την υπακοή, απορρίπτουν το διάλογο και απαιτούν από τα παιδιά τους απόλυτη υποταγή στο γονικό λόγο, παράγουν εφήβους με μικρό βαθμό αυτονομίας και αυτοπεποίθησης, με παθητική και υποτακτική ή επαναστατική συμπεριφορά.

Πιο ευέλικτοι γονείς, που χρησιμοποιούν δημοκρατικά μέσα για τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους, κρατούν μια στάση κατανόησης και αποδοχής απέναντι στις ενέργειές τους, συζητούν και χρησιμοποιούν λογικά επιχειρήματα, αφήνουν περιθώρια στους νέους να ρυθμίζουν μόνοι τους τα προβλήματά τους, έχουν εφήβους με το μεγαλύτερο βαθμό αυτονομίας.

Αντίθετα γονείς που απορρίπτουν ή αδιαφορούν για τα παιδιά τους, τα παραμελούν, τα εχθρεύονται ή τα περιφρονούν, δημιουργούν εφήβους με χαμηλό αίσθημα αυτό-αξίας. Είναι οι έφηβοι που δεν αγαπήθηκαν και δεν έμαθαν να αγαπούν, αυτοί που αισθάνονται αποτυχημένοι ή ότι δεν αξίζουν τίποτε. Όμως και η υπερβολική αγάπη και φροντίδα μπορεί να βλάψει το παιδί. Οι υπερπροστατευτικοί γονείς υιοθετούν άλλοτε μια στάση κυριαρχική και άλλοτε παραχωρητική. Δεν αφήνουν στα παιδιά τους περιθώρια αυτονομίας και δράσης και αναπτύσσουν εφήβους με φοβίες, περιορισμένο αυθορμητισμό και ανεξαρτησία.

Η πιο σωστή προσέγγιση είναι αυτή που βασίζεται στο «παν μέτρον άριστον». Ένα μείγμα ενθάρρυνσης, αγάπης και αποδοχής, σεβασμού, εκτίμησης και φροντίδας, είναι το κλειδί για τη δημιουργία μιας υγιούς ψυχολογικά προσωπικότητας.

α. Ο Ρόλος του Πατέρα

Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στη στάση του πατέρα κατά την εφηβεία. Οι έρευνες δείχνουν ότι οι έφηβοι με πατέρες απόμακρους, με τους οποίους διατηρούσαν απρόσωπες σχέσεις, είχαν χαμηλότερη αυτοεκτίμηση από εκείνους που είχαν αναπτύξει στενές σχέσεις. Φαίνεται ότι το πατρικό ενδιαφέρον, η αγάπη, η φροντίδα, ο σεβασμός που ο στοργικός πατέρας δείχνει στο παιδί του, σχετίζεται άμεσα με την αυτοαντίληψή του.

β. Ο Ρόλος της Μητέρας.

Οι ψυχολόγοι τονίζουν τον καθοριστικό ρόλο της μητέρας για την αύξηση ή την υπονόμευση της ασφάλειας που νοιώθει το παιδί-έφηβος. Υποστηρίζεται ότι η αυτοαποδοχή, η αυτοπεποίθηση, η σιγουριά, η ασφάλεια ή αντίθετα η αυτοαπόρριψη, η ανασφάλεια, το άγχος μπορούν εύκολα ναμεταδοθούν από τη μητέρα στο παιδί. Η ευαισθησία, η επιδοκιμασία, η στοργή, ο σεβασμός, η αποδοκιμασία, η αδιαφορία ενός γονέα μπορεί να είναι καθοριστικής σημασίας για την αυτοαποδοχή ή την αυτοαπόρριψη του ίδιου του παιδιού.

Πηγή: ΣΥΜΒΟΥΛΕΥΤΙΚΗ – ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΣ ΟΔΗΓΟΣ ΓΟΝΕΩΝ, AΘHNA 2000