Αναγνωρίζοντας τη συμπεριφορά μας.

Τι είδους συμπεριφορά έχουμε; Είμαστε διεκδικητικοί, μη διεκδικητικοί ή μήπως γινόμαστε επιθετικοί; Τι μπορούμε να κάνουμε ώστε να υιοθετήσουμε μια συμπεριφορά που θα μας κάνει να αισθανθούμε καλύτερα;

Διεκδικητική συμπεριφορά είναι ο ευθύς, ειλικρινής και κατάλληλος τρόπος έκφρασης της γνώμης, των πιστεύω, των αναγκών και των συναισθημάτων. Με άλλα λόγια, ο βασικός στόχος της διεκδικητικής συμπεριφοράς είναι η υπεράσπιση των δικαιωμάτων του εαυτού μας, χωρίς εντούτοις να εκφράζεται άρνηση των δικαιωμάτων του άλλου («αυτό σκέφτομαι», «αυτό αισθάνομαι», «έτσι βλέπω τη κατάσταση»).

Αντίθετα, μη διεκδικητική συμπεριφορά έχουμε όταν το άτομο παραβιάζει τα δικά του δικαιώματα, καθώς δε μπορεί να εκφράσει τα ειλικρινή του συναισθήματα και σκέψεις, επιτρέποντας στους άλλους να τα παραβιάσουν («Εγώ δε μετράω – μπορείς να με χρησιμοποιήσεις», «τα συναισθήματά μου δεν έχουν αξία – μόνο τα δικά σου», «οι σκέψεις μου δεν είναι σημαντικές – μόνο οι δικές σου αξίζει ν’ ακουστούν», «εγώ είμαι ένα τίποτα – εσύ είσαι ανώτερος»).

Τέλος, επιθετική συμπεριφορά έχουμε όταν το άτομο αναγνωρίζει μόνο τα δικά του δικαιώματα και ανάγκες. Η έκφραση γίνεται με έναν μη ειλικρινή, ακατάλληλο τρόπο που παραβιάζει τα δικαιώματα του άλλου («Αυτό σκέφτομαι – είσαι βλάκας που σκέφτεσαι το αντίθετο», «Αυτό θέλω – αυτό που θες εσύ δεν είναι σημαντικό», «Έτσι αισθάνομαι – αυτό που αισθάνεσαι εσύ δε μετράει»).

Όπως γίνεται αντιληπτό η διεκδικητική συμπεριφορά είναι η πλέον υγιής καθώς λαμβάνονται υπόψη τόσο τα ατομικά μας δικαιώματα όσο και τα δικαιώματα των άλλων. Όμως, για να αποκτήσουμε διεκδικητική συμπεριφορά, δεν είναι τόσο απλό αλλά πρωτίστως  χρειάζεται να επιθυμούμε να αλλάξουμε συμπεριφορά και να:

1.      ρισκάρουμε, ξεκινώντας από τις λιγότερο απειλητικές καταστάσεις,
2.      δίνουμε αξία στον εαυτό μας και στους άλλους
3.       κατανοούμε ότι μερικές φορές δε θα μπορέσουμε να επιτύχουμε αυτό που θέλουμε, παρ’ όλες τις προσπάθειες μας,
4.      γνωρίζουμε ότι δεν υπάρχουν τέλειες απαντήσεις για κάθε πρόβλημα,
5.      καταλαβαίνουμε ότι δεν υπάρχουν μαγικές λύσεις για περίπλοκες καταστάσεις,
6.     εξετάζουμε καινούριους τρόπους σκέψης και συμπεριφοράς,
7.      αποδεχτούμε ότι δεν πρόκειται ν’ αλλάξουμε μέσα σε ένα βράδυ,
8.      να βάλουμε μικρούς στόχους στην αρχή,
9.      θέλουμε να είμαστε αγαπητοί στους άλλους αλλά και να γνωρίζουμε ότι αυτό πολλές φορές δεν είναι εφικτό,
10.      επιθυμούμε δίκαιη μεταχείριση, αλλά να μη στεναχωριόμαστε όταν δεν την έχουμε,
11.      να γνωρίζουμε ότι για να αλλάξουμε, απαιτείται μεγάλη πρακτική εξάσκηση, και ν’ αφιερώνουμε χρόνο σε αυτή.