Η συναισθηματική κακοποίηση του παιδιού

Κακοποίηση είναι μία βίαιη και επιθετική συμπεριφορά ή ενέργεια που δημιουργεί βλάβη, τραύμα, πόνο, φόβο, απειλή, αίσθημα δυσαρέσκειας, δυσφορίας, αποστροφής ή ενοχής και έχει αρνητική επίδραση στο άτομο που τη δέχεται. Τα άτομα που κακοποιούνται πολλές φορές είναι παιδιά. Η κακοποίηση δεν περιορίζεται στο σώμα αλλά μπορεί να είναι και συναισθηματική. Συναισθηματική κακοποίηση είναι ο τύπος της συμπεριφοράς, λεκτικής ή πρακτικής που θέτει την ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού σε κίνδυνο.

Η συναισθηματική κακοποίηση μπορεί να πάρει τις εξής μορφές:

1) Απόρριψη. Είναι συμπεριφορές που φανερώνουν τη μη αποδοχή του παιδιού. Το παιδί αντιμετωπίζεται σα να μην υπάρχει, θεωρείται ανάξιο ή κατώτερο, οι πράξεις και οι σκέψεις του υποτιμώνται.

2) Ταπείνωση. Πρόκειται για συμπεριφορές που προσβάλουν και εξευτελίζουν το παιδί. Είναι φωνές και προσβολές σε δημόσιο χώρο, βρισιές, αναφορές σε φυσικές αδυναμίες ή αναπηρίες του παιδιού, προσβλητικοί χαρακτηρισμοί. Με τον τρόπο αυτό θίγεται η ακεραιότητα, η προσωπική αξία και η αυτοεκτίμηση του παιδιού.

3) Εκφοβισμός. Στην περίπτωση αυτή το παιδί δέχεται απειλές για σοβαρές τιμωρίες και κυριαρχεί ένα κλίμα φόβου. Επιπλέον, το παιδί τρομοκρατείται και κυριαρχεί η απειλή ότι θα τοποθετηθεί σε ακατάλληλο ή και επικίνδυνο περιβάλλον. Συχνά παραδείγματα είναι ο εξαναγκασμός του παιδιού να παρακολουθεί βίαιες πράξεις με αποδέκτες είτε άλλα μέλη της οικογένειας είτε ζώα, η απειλή ότι θα το εγκαταλείψουν, η βάναυση συμπεριφορά απέναντι σε πρόσωπα ή πράγματα που το παιδί αγαπά και ο φόβος ότι θα το αφήσουν σε κάποιο ίδρυμα.

4) Απομόνωση. Πρόκειται για την απαγόρευση συμμετοχής του παιδιού στις καθημερινές δραστηριότητες του. Περιλαμβάνει περιορισμό, αποφυγή κοινωνικών επαφών και απομόνωση. Κάποιες φορές φτάνει μέχρι και τον εγκλεισμό του σε ντουλάπες ή δωμάτια.

5) Αδιαφορία. Στις περιπτώσεις αυτές ο γονιός παρουσιάζεται μη διαθέσιμος ή ανίκανος να ανταποκριθεί στις συναισθηματικές ανάγκες του παιδιού. Είναι απόμακρος, παραμένει αμέτοχος και συνηθίζει να αγνοεί τις ανάγκες του παιδιού του, είτε πρόκειται για συναισθηματικές, πνευματικές ή υλικές.

6) Εκμετάλλευση/προώθηση. Στις περιπτώσεις αυτές η συμπεριφορά των γονιών ενθαρρύνει την ανάπτυξη λανθασμένων κοινωνικών αξιών που ενισχύουν την  αποκλίνουσα συμπεριφορά, όπως η επιθετικότητα ή η χρήση ουσιών. Τα παιδιά μεγαλώνουν αποδεχόμενα ιδέες ή συμπεριφορές που είναι αντίθετες με τα κοινωνικά ή νομικά πρότυπα, γίνονται αντικείμενα κέρδους, εμπορευματοποιούνται και εκπαιδεύονται να υπακούουν στις επιθυμίες άλλων. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν οι περιπτώσεις σεξουαλικής κακοποίησης, ο παιδικός αλκοολισμός, η χρήση ναρκωτικών.

Οι συνέπειες τις συναισθηματικής κακοποίησης είναι εξίσου σημαντικές με αυτές της σωματικής. Παιδιά που έχουν κακοποιηθεί συναισθηματικά εμφανίζουν αισθήματα ενοχής, άγχους, κατάθλιψης, μειονεξίας και σοβαρά ψυχικά τραύματα που έχουν αρνητικές επιπτώσεις σε όλες τις εκδηλώσεις της προσωπικότητας και του χαρακτήρα τους και που τους ακολουθούν ως την ενήλικη ζωή.