Πως εξελίσσεται ο έρωτας μέσα σε μια σχέση

Ο Γάλλος ψυχαναλυτής Didier Anzieu, περιγράφει στο τελευταίο κεφάλαιο του βιβλίου του: “Créer-Détruire”την εξέλιξη του έρωτα σε μια σχέση.

Σύμφωνα λοιπόν με αυτή την άποψη ο έρωτας έχει τέσσερα πιθανά σενάρια μέλλοντος.

1) Στην πρώτη περίπτωση, όταν αρχίζει να ξεθυμαίνει, αρχίζει ο ένας και αποδίδει την απώλεια της αρχικής μαγείας στον άλλο, κατηγορώντας ή κρίνοντάς τον/την. Ο ένας επιθυμεί να αλλάξει τον άλλο, να τον προσαρμόσει περισσότερο σε αυτό που στην αρχή φανταζόταν ότι ήταν. Σε αυτή την περίπτωση, (από τις πιο κοινές σήμερα) το ζευγάρι αναπτύσσει μία αυξανόμενη εχθρότητα η οποία καταλήγει στο χωρισμό.

2) Στη δεύτερη περίπτωση, συμβαίνει ακριβώς το ίδιο με παραπάνω. Μόνο που εδώ τα μέλη δεν χωρίζουν και αντικαθιστούν το ερωτικό πάθος με την εχθρότητα μεταξύ τους. (Είναι πιο κοινό αυτό το σχήμα σε προηγούμενες γενιές τουλάχιστον στην Ελλάδα όπου η κοινωνία δεν ήταν τόσο ανεκτή στα διαζύγια). Το ζευγάρι μπορεί να δημιουργεί από κοινού ή όχι, και το σχήμα δεν κινδυνεύει. Ωστόσο, τα μέλη του είναι δυστυχισμένα και εγκλωβίζονται στο σχήμα ρόλων θύτη/θύματος, ρόλοι που συνήθως εναλλάσσονται και δημιουργούν ένα αρνητικό πρότυπο σχέσης για τα παιδιά, εφόσον υπάρχουν.

3) Στην τρίτη περίπτωση εμφανίζεται ένα τρίτο πρόσωπο, (ή και τέταρτο), για να αντικαταστήσει αυτό που χάθηκε μέσα στο ζευγάρι. Πολλοί είναι αυτοί που δεν μπορούν να ανεχτούν ζωή χωρίς να είναι ερωτευμένοι και έτσι τα τρίτα πρόσωπα προσφέρουν μία τέτοια λύση. Γνωρίζουμε πόσο κοινές είναι οι εξωσυζυγικές σχέσεις. Το ζευγάρι μπορεί να μην χωρίσει ποτέ. Μπορεί ο ένας να μην μάθει ποτέ τις εξωσυζυγικές σχέσεις του άλλου ή μπορεί και να τις μάθει. Η απιστία που γίνεται αντιληπτή δημιουργεί μία μεγάλη κρίση στο ζευγάρι που είτε θα καταφέρει να την ξεπεράσει (μέσα από επεξεργασία), είτε θα την απωθήσει (θα προσπαθήσουν να το ξεχάσουν), είτε θα δημιουργήσει ανυπέρβλητη εχθρότητα (βλ. τη δεύτερη περίπτωση) είτε θα χωρίσει.

4) Η τέταρτη περίπτωση είναι αυτή που τόσο το ζευγάρι, ως σχήμα, έχει διάρκεια, αλλά και τα μέλη του είναι ευτυχή. Εδώ, η αρχική απομόνωση του ερωτευμένου ζευγαριού αρχίζει να ανοίγει προς την κοινότητα των φίλων, χωρίς ωστόσο να χάνει παντελώς την ιδιωτικότητά  του. Από την άλλη, ο ένας στηρίζει τον άλλον στην εξέλιξή του. Μία τέτοια σχέση απαντιέται περίπου στο 5% των περιπτώσεων και απαιτεί μεγάλη ψυχική ωρίμανση από τα μέλη της.

Σε πολλές βέβαια περιπτώσεις, φαίνεται να υπάρχει ένα μεικτό σχήμα σχέσης, δηλαδή να συνυπάρχουν διαδοχικά κάποια από τα σενάρια που αναφέρει ο Anzieu. Το σημαντικότερο για την αίσια έκβαση ενός έρωτα έχει να κάνει με την ωριμότητα των μελών της, μία ωριμότητα που περισσότερο σχετίζεται με την επεξεργασία των προηγούμενων εμπειριών, την απόφαση, την ψυχική ενηλικίωση, την ικανότητα του σχετίζεσθαι του υποκειμένου παρά με την ηλικία. Εφόσον δεν έχει επιτευχθεί, πολλά προβλήματα θα βρεθούν για να διαλύσουν τη σχέση ή να κάνουν τα μέλη της δυστυχή. 

Μία άλλη βασική παράμετρος είναι το πρότυπο σχέσης που έχει ο καθένας από το γονεϊκό ζεύγος. Σε ποια από τις παραπάνω περιπτώσεις αναγνωρίζετε τη σχέση που είχαν οι γονείς σας; Τι αναπαράγετε από αυτήν ή τα έχετε καταφέρει να σπάσετε τον φαύλο κύκλο της επανάληψης αρνητικών εμπειριών; Έτσι, στην περίπτωση, για παράδειγμα, διαζευγμένων γονιών διπλασιάζονται οι πιθανότητες διαζυγίου μελλοντικά στο παιδί. Στην περίπτωση συζυγικής κακοποίησης, επίσης. Ακόμη κι αν αυτό το πρότυπο όμως είναι αρνητικό ή και τραυματικό για το υποκείμενο, μέσα από την επεξεργασία που προσφέρει μία ψυχοθεραπεία για παράδειγμα, μπορεί να υπάρξει απελευθέρωση από το αρνητικό πρότυπο το οποίο, αντίθετα, γίνεται μάθημα προς αποφυγή, όχι της σχέσης, αλλά των κακώς κειμένων της σχέσης.

Τέλος ναρκισσιστικές παθολογίες δυσκολεύουν το πέρασμα από τη συγχωνευτική κατάσταση του έρωτα στην αγάπη. Θα λέγαμε ότι πρόκειται για τα υποκείμενα που είναι ερωτευμένα με τον έρωτα και όχι με το πρόσωπο, οπότε προτιμούν να ζουν διαρκώς το πέρασμα από τη μία σχέση στην άλλη. Οπως και να έχει, το βασικό συστατικό μιας σχέσης για να διατηρηθεί και να είναι ικανοποιημένα τα μέλη της είναι η ύπαρξη της απόλαυσης. Δυστυχώς, πολλά ζευγάρια το ξεχνούν και ασχολούνται μόνο με θέματα καθημερινότητας, όπως είναι η πληρωμή λογαριασμών και ζητήματα ανατροφής των παιδιών. Παρόλα αυτά τα σημαντικότερα στοιχεία για την ομαλή πορεία της σχέσης είναι η αίσθηση της καλής επικοινωνίας και η ικανοποιητική σεξουαλική ζωή.