Η κατάθλιψη στα παιδιά

Η αποδοχή της κατάθλιψης από τους ειδικούς ως πρόβλημα που μπορεί ν’ απασχολεί, εκτός από τους ενήλικες και τα παιδιά, έγινε την τελευταία εικοσαετία. Έως τότε η κατάθλιψη θεωρούνταν ότι αφορούσε μόνο τους ενήλικες. Ωστόσο, τα σύγχρονα ερευνητικά δεδομένα αποδεικνύουν ότι η κατάθλιψη υπάρχει και στα παιδιά αλλά δε γίνεται εύκολα αντιληπτή καθώς μπορεί να συνυπάρχει με άλλα, πιο εμφανή, προβλήματα. Επίσης, πολλές φορές τα συμπτώματά της αποδίδονται από τους γονείς ή τους δασκάλους στη ντροπαλότητα ή στην έλλειψη κοινωνικότητας των παιδιών. Όμως η διαταραχή της κατάθλιψης φαίνεται να έχει πολύ σοβαρές επιπτώσεις στη λειτουργικότητα των παιδιών και συνεπώς στην ανάπτυξή τους.

Τα βασικά χαρακτηριστικά της κατάθλιψης είναι η παρατεταμένη μελαγχολική διάθεση και η απώλεια του ενδιαφέροντος και της ευχαρίστησης σχεδόν για όλες τις δραστηριότητες. Εκτός από τη μελαγχολική διάθεση ένα μεγάλο ποσοστό παιδιών είναι ευερέθιστα. Παρόλο που τόσο η μελαγχολική και η ευερέθιστη διάθεση μπορούν να εμφανιστούν σε κάθε άτομο, η κατάθλιψη χαρακτηρίζεται από παρατεταμένη διάρκεια και ένταση που εμποδίζουν τη λειτουργικότητα και ενδέχεται να οδηγήσουν ακόμα και σε σκέψεις ή απόπειρες αυτοκτονίας.

Η κατάθλιψη επηρεάζει διάφορους τομείς της ζωής των παιδιών. Η διάθεση είναι η πρώτη που επηρεάζεται με τα αισθήματα θλίψης, ενοχής, ντροπής και υπερευαισθησίας στην κριτική να είναι έντονα και παρατεταμένα. Επίσης, παρατηρείται αλλαγή στη συμπεριφορά τους με τα παιδιά να παρουσιάζουν είτε αυξημένη κινητικότητα και διέγερση είτε υποτονική διάθεση και υπερβολικό κλάμα. Ακόμα, η μείωση της αυτοεκτίμησης και τα συναισθήματα προσωπικής αναξιότητας που βιώνουν τα παιδιά τα κάνουν να θεωρούν ότι θα αποτύχουν σε όλους τους τομείς της ζωής του κάνοντας τα να κρατούν αρνητική στάση απέναντι στο σχολείο. Ταυτόχρονα, οι αρνητικές και απαισιόδοξες σκέψεις για το μέλλον τα κάνει να κλείνονται στον εαυτό τους. Πολύ συχνά τα παιδιά αντιμετωπίζουν προβλήματα στη συγκέντρωση της προσοχής τους και κατηγορούν συνεχώς τον εαυτό τους για τα πάντα. Όλα αυτά έχουν σαν αποτέλεσμα το παιδί να έχει φτωχότερες ακαδημαϊκές

 επιδόσεις με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Η κατάθλιψη όμως πέρα από την αρνητική επίδραση που έχει στον ψυχισμό ενός παιδιού, το επηρεάζει και σε σωματικό επίπεδο αφού συχνά συνοδεύεται από διαταραχές στον ύπνο και στη διατροφή,

Ποια είναι όμως τα αίτια της παιδικής κατάθλιψης;

Σύμφωνα με τους ειδικούς, η κατάθλιψη είναι το αποτέλεσμα μιας σειράς παραγόντων οι οποίοι καθιστούν ευάλωτο το παιδί και του δημιουργούν την προδιάθεση να αναπτύξει τη διαταραχή. Ο πρώτος παράγοντας που ενδέχεται να παίζει ρόλο είναι ο γενετικός καθώς φαίνεται ότι τα παιδιά που έχουν γονείς που πάσχουν από κάποια διαταραχή διάθεσης έχουν μεγαλύτερες πιθανότητες να αναπτύξουν κατάθλιψη. Ένας άλλος παράγοντας έχει να κάνει με τις διαπροσωπικές σχέσεις του παιδιού και κυρίως με τη σχέση του με τη μητέρα. Έχει παρατηρηθεί ότι παιδιά που μεγαλώνουν με καταθλιπτικές μητέρες μπορεί να εμφανίσουν καταθλιπτικά συμπτώματα από 8 μηνών προς όλα τα άτομα του περιβάλλοντός τους. Τέλος σημαντικό ρόλο στην εμφάνιση της κατάθλιψης παίζουν οι πρώιμες αρνητικές εμπειρίες που βιώνουν τα παιδιά στα πλαίσια της οικογένειάς τους και οι οποίες επηρεάζουν τον τρόπο που σκέφτονται και κρίνουν τόσο τον εαυτό τους όσο και τους άλλους, αλλά επίσης και τον τρόπο που συμπεριφέρονται.

Πως αντιμετωπίζεται αποτελεσματικότερα η παιδική κατάθλιψη;

 Σύμφωνα με πρόσφατες έρευνες η κατάθλιψη στα παιδιά αντιμετωπίζεται αποτελεσματικότερα μέσα από τη ψυχοθεραπεία. Ειδικότερα, πιο σημαντικά αποτελέσματα έχει η ψυχοθεραπεία που στοχεύει στο να μάθει το παιδί να εντοπίζει και να τροποποιεί τις δυσλειτουργικές του αντιλήψεις, να αξιολογεί αντικειμενικά τόσο τις προσπάθειες που καταβάλει όσο και τα αποτελέσματα που αυτές έχουν, να μπορεί να θέτει ρεαλιστικούς στόχους και να αυτοενισχύεται. Ταυτόχρονα, το παιδί θα βοηθηθεί σημαντικά από την εκμάθηση κοινωνικών δεξιοτήτων οι οποίες θα του χρησιμεύσουν στην αποτελεσματικότερη επικοινωνία του με το περιβάλλον. Αντίθετα με τη ψυχοθεραπεία, η φαρμακευτική αγωγή φαίνεται να μην είναι τόσο αποτελεσματική στα παιδιά όσο είναι στους ενήλικες.

Όπως έγινε αντιληπτό, η ύπαρξη της κατάθλιψης στο παιδί αποτελεί παράγοντα που εμποδίζει τη ομαλή εξέλιξή του αφού δημιουργεί προβλήματα στις ακαδημαϊκές επιδόσεις, στις γνωστικές λειτουργίες και στις κοινωνικές σχέσεις. Είναι λοιπόν απαραίτητο οι γονείς να δώσουν τη δέουσα προσοχή στα παιδιά που μπορεί να παρουσιάζουν τέτοια συμπτώματα ώστε να είναι σε θέση να τα βοηθήσουν όσο το δυνατόν γρηγορότερα και αποτελεσματικότερα.