Ψυχογενής Ανορεξία

Ένα πρόβλημα ιδιαίτερα διαδεδομένο στις σύγχρονες ανεπτυγμένες κοινωνίες είναι η ψυχογενής ανορεξία, δηλαδή η νευρική ανορεξία. Η νευρική ανορεξία είναι ιδιαίτερα συνδεδεμένη με την εφηβεία. Η περίοδος της εφηβείας αποτελεί ένα μεταβατικό στάδιο από την παιδική ηλικία στην ενηλικίωση το οποίο σηματοδοτείται από ραγδαίες αλλαγές κατά κύριο λόγο στη σωματική ανάπτυξη του ατόμου. Ο έφηβος και ο περίγυρός του προσπαθούν να προσαρμοστούν στις αλλαγές αυτές οι οποίες, ωστόσο, επηρεάζουν τη διαμόρφωση της εικόνας που έχει ο έφηβος για τον εαυτό του. Ιδιαιτέρως επιρρεπή στη διαταραχή αυτή είναι τα έφηβα κορίτσια, χωρίς ωστόσο να λείπουν και οι περιπτώσεις αγοριών που πάσχουν από νευρική ανορεξία. Η εμφάνιση της νευρικής ανορεξίας σε γυναίκες και άντρες μεγαλύτερής ηλικίας είναι σπανιότερη.

Πότε όμως εκδηλώνεται και που οφείλεται η νευρική ανορεξία; Η εκδήλωση της διαταραχής της ψυχογενούς ανορεξίας συνήθως σχετίζεται με κάποια αγχογόνα γεγονότα στη ζωή του ατόμου όπως για παράδειγμα το διαζύγιο των γονιών, κάποια σοβαρή αλλαγή στο σπίτι ή στο σχολείο. Ωστόσο τα βαθύτερα αίτια βρίσκονται αλλού. Ορισμένοι παράγοντες κινδύνου της παιδικής ηλικίας, όπως τα προβλήματα διατροφής, οι διατροφικές συνήθειες και η αρνητική εικόνα του σώματος, συγκρούονται με τις νέες προκλήσεις που καλείται ν’ αντιμετωπίσει ο έφηβος. Αυτή η σύγκρουση οδηγεί, μερικές φορές, στην υπερβολική άσκηση αυτοελέγχου όσον αφορά τις διατροφικές συνήθειες, με αποτέλεσμα την εκδήλωση διατροφικών διαταραχών. Το γεγονός αυτό σε συνδυασμό με τους κοινωνικό-πολιτισμικούς παράγοντες που δίνουν έμφαση στο πολύ αδύνατο, κάτω από τα όρια του φυσιολογικού, σώμα εντείνουν το πρόβλημα. Είναι λίγο ή πολύ σε όλους γνωστό πως οι σύγχρονες κοινωνίες προβάλλουν άμεσα ή έμμεσα τέτοιου είδους πρότυπα. Τα μοντέλα ακόμα και οι κούκλες Barbie έχουν αναλογίες κάτω του φυσιολογικού. Δυστυχώς όμως, πολλά νεαρά κορίτσια έχουν ως πρότυπα τέτοιου είδους σώματα και πολύ συχνά βιώνουν το αίσθημα του ανικανοποίητου σχετικά με τη δική τους σωματική εικόνα και έτσι προσπαθούν με κάθε τρόπο να την αλλάξουν. Επίσης, το γεγονός ότι τα πιο παχουλά άτομα «στιγματίζονται» και καμιά φορά περιθωριοποιούνται ωθεί όλο και περισσότερα άτομα προς αυτή την ακραία συμπεριφορά.

Η ανορεξία θεωρείται τόσο επικίνδυνη και χρειάζεται την προσοχή των γονέων γιατί είναι μία ασθένεια που μπορεί να οδηγήσει στο θάνατο αν δεν αντιμετωπιστεί εγκαίρως. Η διαταραχή γίνεται επικίνδυνη όταν το άτομο φτάσει σε ακραία απώλεια βάρους. Τότε αρχίζουν να εμφανίζονται οργανικά προβλήματα όπως είναι η καρδιακή και νεφρική ανεπάρκεια.

Πώς μπορεί ένας γονιός ν’ αναγνωρίσει ότι το παιδί του πάσχεί από νευρική ανορεξία; Γενικά το άτομο με αυτή τη διαταραχή κυριαρχείται από τη διάθεση άρνησης για λήψη φαγητού προκειμένου να μην πάρει βάρος, μολονότι το σωματικό του βάρος κυμαίνεται κάτω από τα όρια του φυσιολογικού για την ηλικία, το φύλο και το ύψος του. Επίσης, αν και ζυγίζει κάτω από τα φυσιολογικά επίπεδα, το άτομο διακατέχεται από έντονο φόβο ότι θα πάρει βάρος. Αυτό έχει ως συνέπεια να βρίσκεται συνεχώς στη διαδικασία να χάσει περισσότερο βάρος. Το άτομο έχει διαταραγμένη εικόνα για το σώμα του και κρίνει τον εαυτό του με κριτήρια το βάρος ή το σχήμα του σώματός του. Στο σημείο αυτό χρειάζεται να διευκρινιστεί ότι παρόλο που ο όρος «ανορεξία» παραπέμπει στην έλλειψη όρεξης για φαγητό, αυτός ο όρος είναι παραπλανητικός αφού το άτομο με ψυχογενή ανορεξία έχει όρεξη για φαγητό και αισθάνεται συνεχώς πείνα. Συμπτώματα που θα πρέπει να ανησυχήσουν τους γονείς είναι καταρχήν η διαταραχή του εμμηνορρυσιακού κύκλου των κοριτσιών λόγω της υπερβολικής μείωσης του βάρους. Επίσης, η συνεχής ενασχόληση ή η εμμονή με το μέτρημα των θερμίδων, το υπερβολικό ενδιαφέρον για την εμφάνιση, η κακοκεφιά κ. α. είναι σημάδια τα οποία απαιτούν τη προσοχή των γονέων.

Για να μην οδηγηθεί λοιπόν ο έφηβος ο έφηβος σε αυτό το δρόμο που μπορεί να αποβεί μοιραίος για τη ζωή του χρειάζεται να λαμβάνει καταρχήν υγιή πρότυπα. Οι γονείς έχουν καθήκον να διδάξουν στα παιδιά τους πιο είναι το «υγιές» και πιο το «άρρωστο» σώμα. Έρευνες έχουν δείξει ότι τα ανορεξικά άτομα προέρχονται κυρίως από οικογένειες που δίνουν μεγαλύτερη σημασία από το συνηθισμένο στη τροφή και το φαγητό. Επομένως, είναι απαραίτητο και οι ίδιοι οι γονείς να κατανοήσουν τι είναι ωφέλιμο και τι βλαβερό για έναν οργανισμό. Επιπλέον, η υιοθέτηση ορθότερων διατροφικών συνηθειών από όλη την οικογένεια είναι ουσιαστικής σημασίας. Επιπροσθέτως, είναι καλό κατά τη διάρκεια τη εφηβείας οι γονείς ν’ ακούν και να υποστηρίζουν τα παιδιά τους και να τα βοηθούν να καταλάβουν ότι οι σωματικές αλλαγές είναι κάτι το φυσιολογικό. Συγχρόνως χρειάζεται να κάνουν τα παιδιά ν’ αγαπήσουν το σώμα τους έτσι όπως είναι και να μη ντρέπονται γι’ αυτό. Είναι ουσιαστικής σημασίας οι γονείς να τα αποδέχονται όπως είναι χωρίς να τους ασκούν αρνητική κριτική όσον αφορά το σώμα τους, αλλά ν’ αποτελούν σύμβουλοί τους όταν αυτό κρίνεται απαραίτητο.

Γενικότερα, η επαγρύπνηση των γονέων θεωρείται αναγκαία και ειδικότερα στις μέρες μας που οι έφηβοι «βομβαρδίζονται» από αρρωστημένα πρότυπα. Για το λόγο αυτό θα ήταν ενδεδειγμένο, αν παρατηρήσουν κάποια αλλαγή στη διατροφική συμπεριφορά των παιδιών τους , ν’ αναζητήσουν τη συμβουλή των ειδικών νωρίς, πριν αρχίσει να χτυπά πραγματικός «κώδωνας κινδύνου».